Linux, Windows işletim sisteminden sonra dünyada en çok kullanılan işletim sistemidir. Halka açık olarak kodlaması yapılabilen bu sistemde sürekli geliştirilmesi ve değiştirilmesinden mütevellit pek çok dağıtım/sürüm bulunmaktadır. Bu yazıda Linux dağıtımları hakkında meraklı olan kişiler için şimdiye kadar piyasaya sürülmüş olan tüm sürümleri derledik.
Linux Dağıtımları/Sürümleri
Linux dağıtımları, Linux çekirdeği, bir masaüstü donanımı ve GNU araçlarının bir araya gelip kullanılabilir bir işletim sistemi oluşturmasıdır. Amaç sistemin her türlü bilgisayarda kullanılabilir ve sürdürülebilir olmasıdır. İşletim sistemi sürümünün içerisinde uygulamalar, sistem araçları, yazılımlar ve güncellemeleri gibi bir sistemin ihtiyacı olan her araç bulunur.
Pek çok işletim sisteminin sürümlerine verilen isim “sürüm” iken Linux işletim sistemine verilen isim “dağıtım”dır. Bunun sebebi ise Linux’un halka açık ve özgür yazılım felsefesi benimsemesi, sistemin tabiri caizse dünya geneline dağıtılmasıdır.
Linux sürümleri bilgisayara kurulurken USB bellek ya da DVD üzerindeki dosyalar kullanılır. Bu araçları bilgisayara takıp ardından kur/çalıştır butonlarına basarak sürümü bilgisayara kurabilirsiniz. Buna ek olarak sürümler bilgisayara kurulmadan, USB belek/DVD üzerinden oynatılabilecek şekilde de tasarlanmıştır. Sürümlerin bu şekilde kullanılmasına “canlı sistem”, USB üzerinden kullanımına “canlı USB” ve DVD üzerinden kullanımına da “canlı DVD” ismi verilir.
Pek çok ülkeden binlerce yazılımcı tarafından geliştirilen Linux sürümlerinde Türk yazılımcıların eklentileri de bulunur. TÜBİTAK ortaklığında geliştirilen Türk Linux sürümleri sayısında günümüzde hızla artışlar vardır. Linux için üretilen projelerin isimleri Turkix, Turkuaz, Mandrake, Gelecek ve Armador OS 2006 şeklindedir. Bu projelerin tabanlandırılmasında genellikle Fedora kullanılmıştır.
Tabanlandırılma açısından en çok kullanılan Linux sürümü Ubuntu olarak bilinse de Debian tabanlı sürümler daha fazladır. Üzerinde kolayca oynama yapılması ve kullanımının da hem acemiler hem de profesyoneller için oldukça kolay olması bu sonucu doğurmuştur. Günümüzde Debian tabanlı sürümler bilindiği kadarıyla 44 adettir. Debian’ın ardından taban olarak en çok kullanılan sürümler 25 dağıtım ile Arch Linux ve 14 dağıtım ile Ubuntu’dur.
Linux Sürümleri
Linux, sürekli değişim ve gelişim içerisinde olduğu için kurulduğu yıl olan 1991 senesinden beri pek çok sürümü oluşturulmuştur. Hemen hemen tüm Linux sürümleri benzer olsa da bunları birbirlerinden ayıran özellikler paket yönetimleri, tabanları, masaüstü temaları gibi ayrıntılardır. Bazı tabanlar üzerinde çok fazla Linux sürümleri oluşturulmuşken bazı tabanlar henüz kullanılmaya başlanmamıştır. Linux sürümlerini birbirlerinden ayıran bir diğer etken de sürümün ev mi yoksa iş yeri için mi kullanılacağıdır.
Dünya genelinde sıklıkla kullanılan Linux sürümleri şu şekildedir:
Debian
Kendine özgü tabanı kullanani sıfırdan inşa edilmiş olan Debian, en iyi Linux sürümleri arasında Ubuntu ile birinci sırayı kapışmaktadır.
Ubuntu
Debian tabanlı Ubuntu, çıkış yaptığı günden beri en favori Linux sistemi olarak biliniyor. Linux işletim sistemini yeni kullanmaya başlayacaklar için harika bir başlangıç adımıdır.
Red Hat
Red Hat, günümüzdeki en büyük ticari Linux tasarımıdır.
Gentoo
Gentoo, kaynak kod temellidir. Masaüstü kullanıcılarına uygun değildir. Gentoo’nun en büyük özelliği bilgisayarın tasarımına göre kullanıcıların seçim yapabilmesidir.
Fedora
Günümüzde en ileri düzey Linux sistemi olarak bilinir. Kendine özgü taban kullanır ve topluluk tarafından oluşturulmuştur.
Manjaro Linux
Arch Linux tabanlı bu sistemde yalnızca sistemin en temel ihtiyacı olan uygulamalar bulunuyor. Bu da sistemin oldukça hafif olmasını sağlıyor.
Linux Mint
Ubuntu ve Debian tabanlarının birlikte kullanıldığı bu sistem Windows’a oldukça benzer.
OpenSUSE
Suse Linux’un devamı niteliğindedir. Sade tasarımı ve tamamen manuel olması ile öne çıkar.
Kali Linux
Debian tabanlı Kali Linux yazılım ve siber güvenlik alanlarında çalışan kişiler için oluşturulmuş bir sistemdir. Linux işletim sistemini hobi olarak kullanan kişiler tarafından da tercih edilebilir.
CentOS
Fedora ve Red Hat tabanlarının birlikte kullanılmasıyla oluşturulmuş bu sistem web hosting sektöründe çokça tercih edilmesiyle bilinmektedir. Özellikle kurumsal firmalar tarafından tercih edilir.
MX Linux
Debian tabanlı olan bu sistem çok kullanışlı olması özelliğiyle dikkat çekiyor.
Elementary OS
Kimi yazılımcılara göre en güzel Linux sürümü olan Elementary OS macOS-ish görünümüne sahip ve Ubuntu’ya dayanan bir sistemdir. Sade ve estetik görünümü ile kullanıcıların dikkatini çeker.
Deepin
Debian sürümünün geliştirilmişidir. Kendine özel masaüstü görünümü ile diğer sürümlere benzemese de alışması ve kullanması kolaydır.
Pop!_OS
Ubuntu dayatmalı olan Pop!_OS sürümü GNOME deneyimi sunar. Sade ama etkili, gösterişten uzak ama çekici animasyonları sayesinde her geçen gün daha fazla kişinin favorisi olmaya devam ediyor. Ayrıca sistemdeki mükemmel tema-simge kombinasyonu da bu kadar çok sevilmesinin altında yatan diğer bir etken.
KDE Neon
Basit tasarımlar ve anlaşılabilir tasarım dili ile mükemmel deneyim yaşamak isteyen kullanıcılar için üretilmiş bir tasarımdır. Ubuntu tabancı bu sürümde KDE plazma masaüstü kullanılır.
Solus
Hem iş yeri hem de ev ortamında kullanılabilen bu sistem direkt çekirdek üzerine, kendine özgü taban üzerine inşa edilen bir sistemdir. Paket yazılımı olan Türk yapımı Linux yazılım olan PİSİ kullanılmıştır.
Zorin OS
Etkileyici Linux sürümü olarak kabul edilir. Ubuntu tabanlıdır.
Nitrux OS
Ubuntu tabanlı olsa da arayüz açısından çok farklı olan Nitrux OS, milyonlarca kişinin tercih ettiği sistemdir. En iyi Linux sistemi olduğu hakkında pek çok açıklama mevcuttur.
Extern OS
Extern OS, günümüzde denenme aşamasındadır. Şu anda dikkat çeken özelliği diğer sürümlerin masaüstü yüzlerine nazaran daha karanlık olmasıdır.
Slackware
Linux işletim sisteminin ilk kararlı sürümüdür. Hala kullanılması ve geliştirilmesi sebebiyle de en çok kullanılan en eski sürüm olarak bilinir. Slackware oldukça yüksek güvenlikli bir yapıya sahiptir.
Arch Linux
Masaüstü kullanıcıları için uygun bir sistem değildir. Belirli düzeyde Linux sistem bilgisi olan kişiler için üretilmiştir.
Pardus
TÜBİTAK tarafından geliştirilmiş ve 2005 senesinde piyasaya sürülmüş olan Linux dağıtım sistemidir. Tamamen kendine özgü PİSİ paketi ile temellendirilmiştir. Çomar donanım yapılandırma ve Kaptan ayar sihirbazı kullanılmıştır. Pardus, kurumsal firmalar tarafından tercih edilir. Türk Linux olarak da bilinir.
PİSİ Linux
Pardus sürümünün devamı olarak kabul edilen PİSİ Linux sürümü 2014 senesinde piyasaya sürülmüştür. Kaptan, Müdür, Çomar, Yalı ve Pisi gibi alt projeleri bulunmaktadır.
Linux’a Yeni Başlayanlar İçin
Linux işletim sistemi kullanımına yeni adım atmış olanlar için tüm bu sürümler karmaşık gelebilir. Sayıları çok fazla olduğu ve bu yazı yazılırken bile geliştirilmeye devam edildiği için insanlar hangisinin seçilmesi gerektiği konusunda karmaşıklık yaşayabilirler. Buna bir çözüm getirmek adına bizim önerimiz Ubuntu, Manjaro, Linux Mint ya da ElementaryOS sürümlerinden biriyle başlanılmasıdır. Bunlar acemilikten profesyonelliğe gidene kadar her seviyede kişinin kullanabileceği sürümlerdir. Eğer ki siber güvenlik, yazılım gibi alanlara ilgi duyuluyor ise Black Arch sürüm benzeri olan ama pek bilinmeyen Parrot sürümünün kullanılması önerilir.
